«Փորձում ենք այնպես պատրաստել գիրքը, որ հնարավոր լինի ընթերցել բոլոր սարքերով»

Թղթե գրքի շուկան աշխարհում արձանագրում է ամենամյա անկումներ, իսկ անհամեմատ փոքր տոկոս կազմող էլեկտրոնային գրքերի շուկան առաջընթաց է ապրում: Այնուամենայնիվ, շուկան գրավելու մասին խոսք լինել չի կարող: Ըստ փորձագետների՝ էլեկտրոնային գիրքը կարող Է գրավել գրքի շուկայի քառորդ մասը: Ինչպիսի՞ն է պատկերը Հայաստանում:
«Էդիթ Պրինտ» հրատարակչության տնօրեն ՄԿՐՏԻՉ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆԸ մեզ հետ զրույցում նշեց, որ աշխարհում էլեկտրոնային գրքի շուկայից օգտվում է ընթերցողների 10-15 տոկոսը: Հայաստանում էլեկտրոնային գրքերը շատ քիչ են վաճառվում, կարելի է ասել զրոյական վիճակ է: Բայց զարգացման միտումներ կան: Կարևոր է նաև գովազդի խնդիրը, քանի որ մարդիկ պետք է իմանան` որտեղից ձեռք բերել գրքերը: Հավելենք, որ «Էդիթ Պրինտը» 3-4 տարի է, ինչ զբաղվում է էլեկտրոնային գրքերի հրատարակությամբ: Տպագրվող բոլոր գրքերը հասանելի են նաև էլեկտրոնային տարբերակով:

-Էլեկտրոնային գրականությունը բավականին նոր երևույթ է: Արտասահմանում այն արագ տարածում գտավ: Ե՞րբ թափանցեց մեր իրականություն, ինչո՞ւ այդքան դանդաղ:
-Նախ, կարդալու համար պետք է կրիչ ունենալ, որը թանկ արժե: Հարուստ երկրներում բոլորի ձեռքին կան նման կրիչներ (մեզ մոտ էլ աստիճանաբար այդ ավանդույթը ձևավորվում է): Մեծ ներդրում պետք է արվի տեխնիկական տեսակետից, համապատասխան մասնագետներ են անհրաժեշտ: Ամեն գիրք ունի իր միջազգային ISBN կոդը, և անկախ նրանից` թղթե կրիչի վրա է, թե էլեկտրոնային, համարվում է գիրք:
-Մեզ մոտ ավանդույթ չկա` վճարելու էլեկտրոնային գրականության համար: Մյուս կողմից, եթե կարող են պետք եղած գրականությունը բեռնել անվճար, ինչո՞ւ պետք է վճարեն դրա համար:
-Անվճար բեռնում են, օրինակ, մեր դասականների գրքերը, որոնք թվայնացված են բազմաթիվ սխալներով: «Իմ գրադարանը» շարքում զետեղելու համար մենք այդ գրքերը խմբագրում ենք, բերում նորմալ տեսքի: Ազատ շուկայում նման բան չկա: Իսկ նոր գրքերը հեղինակային իրավունք ունեն, անվճար տրամադրել առհասարակ հնարավոր չէ:
-Հավանաբար մեծ թիվ չեն կազմում հայկական էլեկտրոնային գրքերը: Տպագրվող գրքերի ո՞ր մասն է հասանելի թվայնացված տարբերակով:
-Մենք մոտ 500 անուն գիրք ունենք թվայնացված: Հայաստանում հրատարկվում է տարեկան 2000 անուն գիրք, այդ գրքերի մեծ մասը մասնագիտական է, նեղ շրջանակներին է հետաքրքրում: Դրանց էլեկտրոնայինները կարելի է անվճար էլ տեղադրել, շուկայական արժեք չունեն: Ասեմ, որ գեղարվեստական գրականություն գնելու սովորույթ իսկապես չունենք: Հետաքրքիր գրքեր են հրատարակվում, բայց ժողովուրդը տեղյակ չէ:
-Էլեկտրոնային գիրքը այլընտրանքային տարբերակ է: Տեղեկատվական տեխնոլոգիաները պետք է դյուրացնեին և ավելացնեին ընթերցողների թիվը, բայց ստացվեց հակառակը: Ընթերցանությունը գրեթե ամենուր անկում է ապրում: Ինչո՞վ է բացատրվում գրքի, գրականության նկատմամբ հետաքրքրության պակասը:
-Ընթերցողների թիվը չի պակասել. նրանք, ովքեր կարդում էին, էլի կարդում են: Մենք ընթերցանության հանրապետական մրցույթ ենք անցկացնում 2-7-րդ դասարանի աշակերտների շրջանում. ՀՀ-ից և Արցախից մոտ 10 հազար երեխա է մասնակցել մրցույթին: Մեր երեխաները ոչ թե չեն ուզում կարդալ, նրանք չգիտեն ինչ կարդալ: Մարզային գրադարանները շատ վատ վիճակում են: Ասում են` թանկ են գրքերը: Թումանյանի, Իսահակյանի գրքերը 1500-2000 դրամ են, Եվրոպայում այդ նույն գիրքը 15 եվրո է, ԱՄՆ-ում` 15-20 դոլար: Հասկանում եմ, որ մեր երկիրը տնտեսապես լավ վիճակում չէ, բայց դրա համար գոյություն ունի գրադարան: Արցախի կրթության և գիտության նախարարությունը բոլոր դպրոցների գրադարանները համալրում է անհրաժեշտ գրքերով: Մեզ մոտ գրքեր գնում են Ազգային, Իսահակյանի և Խնկո Ապոր անվան գրադարանները, մարզային կենտրոնական մի քանի գրադարաններ, մնացած գրադարաններում 70-80-ականների գրքեր են:
-Եթե դպրոցում երեխաներն օգտվեն էլեկտրոնային դասագրքերից, ստիպված չեն լինի ծանր պայուսակները քարշ տալ դպրոց: Աշխարհում կա՞ նման փորձ:
-Եթե իմ կարծիքն ենք ուզում իմանալ, ցածր դասարաններում երեխան պետք է ունենա գիրք: Մնացած միջոցները պետք է օգնեն գիրքը յուրացնելուն: Ամբողջ աշխարհում դեռ ոչ մի ուսումնական հաստատություն անցում չի կատարել միայն էլեկտրոնային տարբերակի:
-Ասում են՝ այսօր 200-ից ավելի տառատեսակներ կան, բայց գիտականորեն կառուցված, աչքի համար անվնաս և հաճելի տառատեսակ գրեթե չունենք ո՛չ թերթերում, ո՛չ գրքարտադրության մեջ: Այդ տառերը թերի են ընթերցելու համար:
-Ոչ բոլորը, կան գրքի սովորական տառատեսակներ, երեխաների համար այլ տառատեսակներ են կիրառվում: Պետք է պահպանել այդ նորմերը: ՈՒղղակի ընտրությունը շատ է, և եթե հրատարակիչները պրոֆեսիոնալ չեն, նայում են տառատեսակների սիրունությանը, ձևին, ոչ թե հարմար ու անթերի լինելուն:
-Ընթերցանության համար նախատեսված էլեկտրոնային գրքերը տեսողական խնդիրներ չե՞ն առաջացնում:
-Ոչ, դրանք չեն ճառագայթում, բացի այդ, կարող ես տառերը մեծացնել, հարմարեցնել քեզ:
-Հայ հեղինակները ներկայացվա՞ծ են «Ամազոնում» կամ նմանատիպ այլ հարթակներում: Հրատարակչությունները քայլեր անո՞ւմ են միջազգային շուկայում էլեկտրոնային գրքերը ներկայացնելու համար:
-Հեղինակները կարող են ինքնուրույն ներկայացնել իրենց էլեկտրոնային գրքերը: «Ամազոնում» 6-7 լեզվով կարող ես գրականություն տեղադրել: Հայերենով նույնպես հնարավոր չէ:
-Այս դեպքում առաջնային է դառնում թարգմանությունը, մասնավորապես` որակյալ թարգմանությունը:
-Հայկական շուկան շատ փոքր է, շատ ավելի ճիշտ է, որ մեր գրքերը թարգմանվեն: Բայց դա մեծ ծախսերի հետ է կապված: Մենք լավ թարգմանիչների պակաս ունենք նաև:
-Ինչպե՞ս է կազմակերպվում ներկայացվող գրքերի մարկետինգը: Միջազգային շուկայում որակյալ գրականության խնդիր չի դրված միայն, առաջնային են գրողի հեղինակությունը, գովազդը:
-Կարող ես պայմանագիր կնքել համապատասխան միջազգային կազմակերպությունների հետ, որոնք զբաղվում են գրքի գովազդով և այլն: Ամեն հրատարակչություն ինքն է ընտրում իր մարտավարությունը: Մենք առայժմ մասնագիտական, տեխնիկական հարցեր ենք լուծում, որը նույնպես շատ բարդ է:
-Գրքի գյուտը շրջադարձային էր մարդկության պատմության համար: Ի՞նչ տվեց էլեկտրոնային գիրքը:
-Տվեց և՛ լավ, և՛ վատ բաներ: Հիմա բոլորի ձեռքին հեռախոս կա, միշտ հասանելի ես, ես, օրինակ, հոգնում եմ: Առաջ ո՞նց էինք պատկերացնում մարդկանց հետ հանդիպումը, շփումը: Հիմա օրը 70 անգամ կարող ես խոսել արտասահմանում ապրող բարեկամիդ հետ, հետաքրքրությունը մի տեսակ կորչում է: Ինչ վերաբերում է էլեկտրոնային գրքին` մեզ համար դրականն է շատ: Հայաստանում ստեղծված գրքերը հեշտությամբ հասնում են դրսի ընթերցողին, տեղափոխման խնդիր չի լինում: Որպես օրինակ` 1500 դրամ արժեցող գիրքը, հասնելով ԱՄՆ, վաճառվում է 20 դոլարով: Նույն գրքի էլեկտրոնային տարբերակը 1500-ից էլ ցածր կարող են ձեռք բերել: Էլեկտրոնային գրքերը 30-40 տոկոսով էժան են դասական գրքից:
-Զարգացման ի՞նչ միտումներ ունի էլեկտրոնային գրքի շուկան մեզ մոտ, ի՞նչ ծրագրեր ունեք ինքներդ:
-Աշխարհում կան տարբեր կրիչներ` պլանշետ, քինդլ և այլն: Փորձում ենք այնպես պատրաստել գիրքը, որ հնարավոր լինի ընթերցել բոլոր սարքերով: Մենք հրատարակում ենք, բայց վաճառքի հարցը բարդ է: Այսօր ունենք և՛ լավ գրողներ, և՛ գիրք պատրաստող որակյալ մասնագետներ, լավ կլիներ, որ չբացակայեր երրորդ կարևոր օղակը, և գիրքը հրատարակվելուց հետո հասներ ընթերցողին: Կարծում եմ, կարևոր է պետության դերը. պետք է ավելի մեծ ուշադրություն դարձվի գրքին, մշակույթին:

Հարցազրույցը`
Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ